Nauczyć dziecko, żeby zachowywało się w społecznie akceptowany sposób, to trudne zadanie, ale jest to jeden z warunków jego prawidłowego rozwoju. Nagrody, nakazy i zakazy muszą być dostosowane do wieku dziecka. Nie ma jednej bezwzględnie słusznej metody wychowawczej. Zdaniem wielu specjalistów, można jednak sformułować podstawowe wskazówki, które wytyczają ogólną linię postępowania.
Dzieci zwykle starają się zadowolić swoich rodziców. Mądry rodzic potrafi w procesie wychowawczym wykorzystać dziecięcą potrzebę rodzicielskiej aprobaty.
Zadowolenie i aprobata okazywane dziecku, gdy się dobrze zachowuje, powodują, że chce ono powtarzać właśnie te zachowania, które sprawiają rodzicom przyjemność. Im młodsze jest dziecko, tym łatwiej także zapobiegać jego niewłaściwemu zachowaniu. Jeśli konsekwentnie wyraża się dezaprobatę za każdym razem, gdy małe dziecko robi coś złego, ryzykownego czy niesympatycznego, to wzrasta prawdopodobieństwo uniknięcia kłopotów wychowawczych z nastolatkiem.
Korygowanie złego zachowania dziecka musi być dla niego jednoznaczne, zrozumiałe i nie wywoływać poczucia krzywdy, gdyż dziecko ani przez chwilę nie może wątpić, że jest kochane, a rodzice mają dobra intencje.
Dziecko często robi matce i ojcu na złość, od rodziców wymaga się jednak by zachowywali wtedy spokój i opanowanie. Ostre „NIE WOLNO!” odniesie skutek, gdy maluch wbiega na jezdnię pełną przejeżdżających samochodów, ale wrzaskiem nie uspokoi się tego samego dziecka, gdy płacze ono tylko jemu znanych powodów. Starszemu dziecku należy jasno sprecyzować, co mu wolno, a czego nie wolno, przy czym nakazy i zakazy mają być przez rodziców ustalane wspólnie i potem przez matkę i ojca egzekwowane.
We współczesnej rzeczywistości stykamy się z różnymi kulturami, obyczajami, a tym samym i z różnymi postawami rodzicielskimi. Tak naprawdę każda rodzina ma odmienne oczekiwania wobec dzieci.
Niektórzy rodzice pozostawiają dziecku całkowita swobodę, podczas gdy inni regulują rytm jego dnia ścisłym harmonogramem. Jest oczywiste, że stanowiska dzieci i rodziców bywają różne, a wtedy potrzebna jest szczera rozmowa, w której także dzieci będą miały równoprawny głos. W ostateczności jednak, to rodzice są odpowiedzialni za ustalenie reguł i zasad obowiązujących w rodzinie.
Złemu zachowaniu łatwiej jest zapobiec, zanim do niego dojdzie, niż później je korygować.
Lepiej w bezpiecznym miejscu trzymać łatwo tłukące się i cenne przedmioty niż karać dziecko za to, iż coś się zniszczyło. Naturalna u dziecka ciekawość trzeba podsycać, ale jednocześnie kierować ją w stronę zajęć, które są interesujące, pożyteczne, a niczym nie zagrażają.
Korygowanie niepożądanych zachowań to jeden ze sposobów wytwarzania w dziecku niezbędnej w dorosłym życiu samokontroli, poczucia odpowiedzialności i szacunku do innych.
Zdolność kontrolowania własnego postępowania ni bierze się z niczego, ani nie pojawia się nagle. W procesie nabywania samokontroli dziecko potrzebuje rodzicielskiego wsparcia i przewodnictwa. Zdolność panowania nad sobą zaczyna się manifestować w wieku około sześciu lat. Przy aktywnej pomocy rodziców wzmacnia się przez cały okres szkolny. Wprawdzie dla nastolatków charakterystyczna jest skłonność do eksperymentowania i buntu, to jednak większość z nich przechodzi ten okres w miarę bezkonfliktowo i wyrasta na odpowiedzialnych ludzi, zwłaszcza gdy od dzieciństwa działały na nich pozytywne bodźce wychowawcze.
Metody wychowawcze oraz oczekiwania wobec dzieci przekazywane są w rodzinach z pokolenia na pokolenie.
Jeżeli są kłopoty wychowawcze z dzieckiem, warto zasięgnąć fachowej porady. Osoby zajmujące się problemami rozwojowymi dzieci i młodzieży pomogą rodzicom lepiej zrozumieć, jak się rozwija i w jaki sposób rozumuje dziecko. Cierpliwość i konsekwencja rodziców, a gdy trzeba pomoc specjalistów, ułatwią proces socjalizacji dziecka, które ma trudności z akceptacją i nabywaniem społecznie aprobowanych zachowań.
