Jakieś doświadczenia z alkoholem i narkotykami ma obecnie za sobą większość nastolatków. Na ogół kończy się na kilku próbach lub ponawianiu eksperymentów od czasu do czasu- bez groźnych następstw. Gdy eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi (tj. zmieniającymi stan świadomości) przechodzi w fazę regularnego używania, odbija się to na zdrowiu fizycznym i psychicznym oraz na społecznym funkcjonowaniu nastolatka. Ci, którzy popadają w uzależnienie, stają się destruktywni dla siebie i otoczenia. Niektórzy umierają. Niejeden przyczynia się do czyjeś śmierci.
Wiele osób wyrasta z okresu sięgania po alkohol i narkotyki. Niestety, nie można powiedzieć, komu grozi uzależnienie, a komu nie, dlatego każdy kontakt z alkoholem i narkotykami uważa się za niebezpieczny. Zakazy, choć bywają pomocne, rzadko kiedy sprawdzają się jako jedyny sposób przeciwdziałania.
Niektóre osoby nastoletnie są bardziej niż inne narażone na ryzyko groźnych następstw kontaktu z alkoholem i narkotykami. Są to przede wszystkim chłopcy i dziewczęta z rodzin już obciążonych przypadkami alkoholizmu lub narkomanii.
Osoby sięgające wcześnie już w okresie dojrzewania, po papierosy i alkohol są narażone na szczególne ryzyko. Uważa się, że palenie papierosów i picie alkoholu, prowokuje do eksperymentowania z innymi środkami- najpierw z marihuaną, a potem także z innymi narkotykami. Sięgając po coraz to nowe środki, nastolatki na ogół kontynuują używanie wcześniej poznanych substancji.
Sygnały ostrzegawcze wskazujące na kontakt nastolatka z alkoholem i narkotykami:
-Fizyczne: ciągłe zmęczenie, powtarzające się skargi na dolegliwości fizyczne, zaczerwienione oczy i mętny wzrok, utrzymujący się kaszel.
-Psychiczne: zmiany osobowości, nagłe zmiany nastroju, nieodpowiedzialne zachowania, niska samoocena, depresja, brak zainteresowań.
-W domu: kłótliwość, nieprzestrzeganie nakazów i zakazów, izolowanie się.
-W szkole: gorsze oceny, nieobecności, złe zachowanie.
-W kontaktach społecznych: spotkania z nowymi kolegami, którzy nonszalancko traktują rodzinę i szkołę; kolizje z prawem; niekonwencjonalny tryb ubierania się; upodobanie do niekonwencjonalnej muzyki.
Niektóre z wymienionych powyżej sygnałów ostrzegawczych mogą równie dobrze wskazywać na problemy innej natury. Choć rodzice widzą niekorzystne i niepokojące zmiany w dziecku, nie można jednak od nich oczekiwać trafnej diagnozy przyczyn. Niezależnie od szczerej i uczciwej rozmowy z dzieckiem na temat alkoholu i narkotyków, powinni więc zadbać o to, by lekarz wyjaśnił, czy podłożem zaobserwowanych u dziecka zmian nie jest jakaś choroba. Potem lub równolegle należy szukać kontaktu z psychologiem, pedagogiem lub psychiatrą.
